zoveel liefde en steun
“Ik heb geluk in het ongeluk, dat is wat mijn moeder zegt als ze de diagnose van haar hersentumor krijgt. Ik heb pech met die tumor, maar het geluk dat ik geen pijn heb en nog kan genieten van de laatste tijd met jullie samen.”
Eva laat die periode van afscheid vastleggen door afscheidsfotograaf Jacqueline Dersjant. Die maakt foto’s van het gezin en de kleinkinderen en legt ook het voorbereiden van het afscheid vast. “Met bewondering kijk ik terug naar de foto’s waarin we met elkaar lachen en huilen.”
In maart van dit jaar hoort Eva’s moeder Annelies dat ze een hersentumor heeft. “Vrij onverwachts. Ze heeft wel problemen met haar motoriek en kortetermijngeheugen maar geen pijn. 2 weken na de MRI horen we in het Antoni van Leeuwenhoek dat mijn moeder al zo slecht is dat ze niets meer kunnen doen. Ze kunnen wel behandelen om haar leven iets te rekken, maar daar zal ze alleen maar zieker van worden.” Annelies is juist gelukkig dat ze niet zo ziek is en dat wil ze zo houden. Ze krijgt medicijnen en geniet samen met haar familie van de laatste periode van haar leven.
Uiteindelijk zal Annelies zelf de datum van haar euthanasie kiezen.
2 maanden lang leeft iedereen met de familie mee. “Mijn moeder krijgt zoveel liefde en steun, zoveel bloemen en mooie kaarten. De brievenbus zit elke dag vol.” Ook Eva’s vriendinnen leven mee. “Ze appen mij: we willen je een familieshoot geven. Heel lief, maar dat past niet echt bij ons. Thuis is voor mijn moeder een veilige omgeving, maar op pad gaan is al erg intensief. Je doet haar niet echt een plezier met foto’s maken in het bos of zoiets.”
“Achteraf weet je eigenlijk niet eens precies meer hoe die dagen voor en na het overlijden zijn geweest. Als ik nu foto’s zie van mijn vader die aan het koken is en mijn moeder op de achtergrond bij het raam, dat soort gewone situaties, die ga je snel vergeten. De foto’s helpen me herinneren.”
EMOTIONELE MOMENTEN OP EEN GEPASTE MANIER VASTLEGGEN
Eva laat het aanbod even liggen. Totdat ze een podcast hoort met afscheidsfotograaf Jacqueline Dersjant. Eva gaat op onderzoek uit, bekijkt Jacquelines website en belt met haar. Jacqueline legt uit hoe het fotograferen van iemands laatste levensfase kan zijn. Dat ze samen bepalen van welke situaties en momenten Jacqueline foto’s maakt. Dat zij ruime ervaring heeft met het fotograferen tijdens emotionele momenten en op een gepaste manier aanwezig is. Jacqueline heeft zelf ook in Eva’s situatie gezeten en haar manier van werken spreekt Eva aan. “Dit lijkt mij heel mooi. Ik twijfel wel wat mijn ouders en zus ervan zullen vinden. Uiteindelijk leg ik het aan ze voor en benoem ik dat foto’s een mooie manier zijn om iets te hebben om op terug te kijken. Ook zij willen het graag proberen. Is het niets dan is het niets en anders wel.”
Vertrouwd raken met de fotograaf
De eerste keer dat Eva Jacqueline ontmoet, is op de verjaardag van Annelies met het gezin zonder aanhang. “Alleen mijn vader, moeder, mijn zus en ik. We zitten eerst nog buiten te borrelen met de buren en als we gaan eten, nodigen we Jacqueline uit om gezellig mee te eten. Zo leren we haar wat beter kennen, heel fijn om op deze manier vertrouwd met elkaar te raken.” De familie kiest 3 momenten om te fotograferen: Annelies’ verjaardag, een samenzijn met de kleinkinderen en een etentje een paar dagen voor het overlijden, samen met de 2 beste vriendinnen van Annelies. “Ik kan mij voorstellen dat familie bij een lang ziekbed ook kiest voor momenten zoals opstaan, aankleden en dergelijke. Ook wij willen graag die normale gezinssituaties vastleggen. Dat past echt bij onze familie.”
“Het is zo puur en echt, we lachen met elkaar en we huilen ook. De emotie van het beeld is integer, fijn en veilig.”
Ontspannen sfeer
Jacqueline legt tijdens de 3 momenten vast wat er gebeurt. Wat Eva opvalt, is dat ze Jacqueline soms vergeet. “We zijn gewoon bij elkaar in een ontspannen sfeer. Soms is Jacqueline er gezellig bij, soms trekt ze zich wat meer terug. Sommige foto’s die ze maakt, daarvan weet ik niet eens dat ze dat gezien heeft.” Eva denkt terug aan de verjaardag van Annelies, maar ook aan de foto’s met de hele familie bij elkaar in het park achter haar ouders’ huis. “We zouden die dag naar Artis gaan, want mijn ouders wonen daar om de hoek. Maar als we eenmaal willen vertrekken, is mijn moeder eigenlijk al te moe. Dus gaan we met de gezinnen, met mijn ouders en de kleinkinderen naar het parkje achter het huis. Het is prachtig weer dus we hebben hele mooie foto’s van buiten in de zon.”
Wat Eva opvalt, is dat ze Jacqueline soms vergeet. “We zijn gewoon bij elkaar in een ontspannen sfeer. Soms is Jacqueline er gezellig bij, soms trekt ze zich wat meer terug.”
foto's zijn puur en echt
Vrolijke momenten zijn mooi, maar toch kijkt Eva het liefst terug naar de foto’s van het etentje. Op die dag staat een afspraak met de huisarts om de euthanasie te plannen. 4 dagen later zal dat gebeuren. ’s Avonds eten Eva en haar zus bij haar ouders samen met de vriendinnen van Annelies. “We hebben het over de muziek van het afscheid en wat er op de kaart moet staan. Als ik die foto’s terugkijk, dan vind ik dit de mooiste serie. Het is zo puur en echt, we lachen met elkaar en we huilen ook. De emotie van het beeld is integer, fijn en veilig. Aan de ene kant heel mooi en aan de andere kant ook verdrietig. De laatste avond waar we allemaal samen zullen zijn.”
“Ze is bij de crematie en de herdenking, maar ook bij de opbaring en als de kleinkinderen de kist schilderen.”
fotoboek met momenten
Eva zou geen film willen hebben van de periode rondom haar moeders afscheid. “Nee, juist die stille beelden zijn heel fijn om naar te kijken. De foto’s, en dat zeg ik ook tegen mensen om me heen, dat is een van de beste beslissingen die we hebben kunnen nemen.” Nu is Eva bezig een boek van de foto’s te maken. De selectie heeft ze al gemaakt samen met haar zus en haar vader. “Zoiets maken, dat moet je tijd geven. Maar als ik hem uiteindelijk heb liggen, dan kan ik hem nog eens pakken en terugdenken aan de momenten met mijn moeder.”
